Complex. Als Eric Wijs (53, uit Ursem) in het ziekenhuis belandt, is dat de allereerste term die oppopt in zijn patiëntendossier. Zijn leven is een draaikolk, waarin hij tot nu toe telkens weer bovenkwam. Dakloos, verslaafd, ziek. Maar ook geliefde, vader en kunstenaar.

In het atelier van ‘We Are Artists’ in het Alkmaarse, weerspiegelen kunstwerken Erics ingewikkelde levenspad. Van somber naar kleurrijk, van wanhoop naar hoop. Geen plekje aan de muren is onbenut. En de schilderijen die hij niet kon ophangen, staan in verticale stapels tegen de muur. Een kleurige draaikolk is een terugkerend element in zijn recente werk. ,,Dat staat voor mij voor het leven, waarin je ten onder kan gaan en toch weer bovenkomt, al is het met vallen en opstaan. Ik wil er anderen mee inspireren. Er is altijd hoop, hoe moeilijk het leven ook is.” Schilderles heeft hij nooit gehad, het komt vanzelf. ,,Als ik schilder, zit ik in mijn bubbel. Ik voel mijn pijn niet meer. Wat ook weer een nadeel heeft, want als ik uit die bubbel ben, voel ik alles weer harder.”

Kunst is Erics reddingsboei. De gezonde verslaving, die al zijn ziekmakende verslavingen op veilige afstand houdt. Al op zijn dertiende belandde hij op straat in Amsterdam. Opgegroeid in Enkhuizen in een disfunctioneel gezin, kreeg hij het stempeltje moeilijk opvoedbaar. Op school niet te handhaven, op zijn 12e moest hij naar een internaat ver van huis. Hij hield het er krap een jaar uit. ,,Toen ben ik weggelopen.”

Gevangen

Hij pakte de trein. Stapte uit in Amsterdam. Het was de tijd dat de hippies nog voor het Centraal Station zaten. Eric ging erbij zitten. In no time ging het mis. Hij kreeg coke en heroïne aangeboden en raakte verslaafd. Dakloos was hij al. Een leven van stelen en dealen begon. Lang verhaal kort: ,,Ik ben in totaal 18 jaar verslaafd geweest. Tussendoor had ik ook een goede periode, waarin ik een relatie had en vader werd. Maar ik heb ook het leven geleid van een clochard. Ik heb in binnen- en buitenland gevangen gezeten.”

In het atelier van We are Artists - onderdeel van de Alkmaarse culturele broedplaats Koel310 - verplaatst Eric zich moeizaam van het open raam naar een stoel. Hij heeft net een sigaretje gerookt. Niet handig voor een COPD-patiënt, maar ja, maar ja. Hij lacht: ,,Alles heb ik afgezworen, laat me alsjeblieft mijn sigaretje houden.” Hij kan kwartetten met de chronische aandoeningen waaraan hij lijdt. Hij ziet slecht, loopt slecht, heeft een conversiestoornis, neuropathie en continu pijn. Op zijn 20e raakte hij besmet met het hiv-virus. Toen betekende dat een vrijwel zeker doodvonnis, maar niet voor Eric. ,,Ik hoor tot de groep langdurige overlevers. Toen ik het pas had, kreeg ik te horen dat ik niet aan een relatie of kinderen moest denken, want het virus is seksueel overdraagbaar. Maar ik heb geluk gehad, er zijn nu goede medicijnen. Ik ben nooit ziek geworden. Ik heb met mijn eerste vrouw een dochter van 16. Nu heb ik weer een relatie, wij zijn gewoon intiem met elkaar.”

Wendy Houweling, Erics vrouw, serveert koffie en thee. Zij is een al even belangrijke reddingsboei voor Eric. ,,Een ander was hard hollend weggerend, zij is altijd bij me gebleven’’, zegt Eric. Ze kennen elkaar van de edelstenenbeurzen waar ze beiden als handelaar stonden. Sinds 2016 zijn ze samen. Makkelijk is dat zeker niet geweest. Eric was toen nog verslaafd, de relatie met de moeder van zijn dochter was gestrand. Ook met Wendy was het een tijdje uit. ,,Je kunt een verslaafde niet dwingen te stoppen. Het enige wat je als partner kan doen, is je eigen grens stellen’’, zegt Wendy. ,,Dus ik heb hem moeten loslaten. De keuze was aan hem.” Met vallen en opstaan kwam hij waar hij nu is. In 2019 ging Eric naar Schotland om af te kicken. Sindsdien is hij uit de greep van zijn verslaving.

,,Na Schotland wilde ik weer gaan hardlopen. Dat deed ik ook in de eerdere periode dat ik clean was. Maar het lijf zei nee. Ik heb natuurlijk jarenlang roofbouw gepleegd op mijn lichaam, dus heel raar is het niet. Gelukkig heb ik toen het schilderen ontdekt. We verhuisden naar Ursem en daar begon ik te schilderen. Het heeft altijd in me gezeten. Als kind was ik al creatief en werd me gezegd: daar moet je wat mee doen. Maar ik vond het niet ideaal om thuis te werken. Ik kwam bij een schildergroep voor mensen met een beperking. En daarna bij The Living Museum van Helen Roeten, voor mensen met een psychische kwetsbaarheid.’’ Daar vond hij zijn draai, tot het project in 2023 plotseling stopte.

Wendy sprong in het gat dat achterbleef met We are Artists. Naast haar betaalde baan in de logistiek begeleidt ze als vrijwilliger Eric en twee andere kunstenaars. ,,Ik doe alles er omheen, zodat zij zich kunnen focussen op hun kunst”, zegt ze. De huur en andere vaste lasten worden betaald uit de pgb’s van de deelnemers. Eric is Marvin den Bakker van Koel310 dankbaar dat hij na het klappen van The Living Museum ruimte bood aan We are Artists. ,,Ik heb hier echt mijn plek. De kunst is mijn uitlaatklep. Ik kan er alles in kwijt. En als ik een praatje wil maken, loop ik de gang op. Er zijn hier altijd mensen.”

Kijk naar wat je wel kan, niet wat je niet kan. Dat is wat Wendy Eric steeds voorhoudt. Ze weten dat het een keer stopt. Erics oogaandoening is progressief. Zijn gezichtsvermogen is nog maar tien procent, het kleine stukje beeld dat hij ziet, is wel haarscherp. ,,Ik zie ook hele dunne lijntjes en alle details.” Maar hij is ook al bezig met een hulphond. ,,Morgen kan ik wakker worden en kan ik helemaal blind zijn. Dat is helaas de realiteit.”